The Stone Raft

Nirekomenda sa akin ni Sir Charlson ang nobelang "The Stone Raft" ni Jose Saramago noong nakalipas na Ateneo-Heights Workshop. At ulit, nirekomenda ni Sir Vince ang nobelang ito sa akin. Dahil lamang sa nasulat kong kuwento. Kaya naghanap ako ng kopya at noong nakalipas na araw ay natapos ko ang nobela. Naayon nga ang rekomendasyon nila bagaman may aesthetical na pinagkakaiba ang estilo ni Saramago sa akin na mahirap hindi maiwasan.

Tungkol ang nobela sa kakaibang pangyayari na pagkakahiwalay ng Iberian Peninsula mula sa kalakhang Europa dahil, ayon sa naratibo, sa limang magkaibang pangyayaring kinalahukan ng tatlong lalaki't dalawang babae. Maaaring ilagay sa kategoryang magic realism ang nobela. Ngunit hindi lamang ito mga sunod-sunod na pangyayaring kakaiba. Oo, maraming sunod-sunod na pangyayari ang dinanas ng Peninsula na naging isla ngunit puno ng mga teoryang pang-agham at epektong internasyonal ang nobela. Kaya hindi nawawala ang rason sa kabuuang karanasan ng nobela. Pero, sa pangkalahatan, hindi maipaliwanag ng mga siyentista ang mga pangyayari at ang mga politikal na gawa ng mga politiko ng Portugal at Espanya ay kalimitang nagkukulang.

At ito ang isa sa mga tinatahak ng nobela, isang diskursong politikal. Nagmumukhang mga reaksiyonaryo na lamang ang mga politiko. Ganoon lang talaga ang nakayanan ng mga politiko sa nobela dahil nawala na naman mula sa kanila ang literal na direksiyon ng Iberia. At hindi lamang ang mga politiko ng Iberia ang pinaglalaruan ni Saramago, ganoon rin ng sa Europa at sa Hilagang Amerika. Nang mahiwalay ang Iberia mula sa Europa naging pangunahin ang pakikisangkot ng mga Pranses ngunit nawala rin sila nang mamalayang wala na silang magagawa. Ganun din, nagpalabas ng isang patalastas ang Pangulo ng Estados Unidos na tatanggapin ang mga mamamayan ng Iberia nang maging malinaw na parating sa Amerika ang isla. Ngunit nagbago rin ang paninindigan ng Pangulo nang magbago ang tinatahak ng direksiyon ng Isla.

Ganun din sa paglalaro sa isang satirikal na pamamaraan ng mga politiko ang malawakang paglalaro sa pangkalahatang damdamin at kaisipan ng mga tao ng Iberia. Ikinukuwento niya ang mga pangkalahatang tendensiya ng mga tao sa lahat ng mga pangyayari. Nang malamang papalayo na ang Gibraltar, nagpuntahan ang mga tao sa baybayin para magpaalam.

May malalim na gustong sabihin si Saramago sa dalawang paglalarong ito. Una, ang kawalan ng kapangyarihan ng tao at, pangalawa, ang kakaibang sentimiyento na sunggabin ang sandali. May isang pilosopikal na diskurso ang binubuksan ni Saramago, ang pangalawang tahak ng nobela. Sa lahat-lahat, ano at saan nga ba ang pinatutunguhan ng lahat? Pinag-uusapan ng nobela ang iba't ibang nibel ng hangganan, literal, geograpikal, pisikal, polikal, sosyolohikal, historikal, at iba pa.

Magaling imahinasyon na ipinakita ni Saramago sa nobela ito bagaman may iisa lang talaga akong kritisismo sa nobela, ang mga pangunahing tauhan. Mahirap magkaroon ng koneksiyon sa mga tauhan. Hindi maintindihan ang mga saloobing nag-uudyok sa kanila para gawin ang mga bagay na ginawa nila sa loob ng nobela. Marahil gawa ito ng nangingibabaw na karanasan ng tadhana sa buong nobela. Baka siguro napakahaba ng diskursong pang-agham si Saramago dahil hindi maiwasan ang pangingibabaw na ito. Ngunit parang walang mukha mga tauhan. Oo, meron silang mga pagkatao't mga katangian ngunit wala silang mukha. Mukha na kagaya ng sinasabi ni Levinas kung saan napapatigil tayo para pansinin. Ngunit ang kritisismong ito ay maaaring hindi obhektibo dahil naghahanap ako ng personal na paghalina sa mga tauhan.

Kagaya ng sinabi ko, magaling ang imahinasyon na ipinakita ni Saramago at mga nibel na diskurso na ibinabato niya ay hindi lamang basta-basta na magagawa. Ngunit nagawa niya at, sa tingin ko, nagtagumpay naman siya.

***

Congrats nga pala kay Ino sa kanyang pagkakatanggap sa Dumaguete Natinal Writers' Workshop

Wala lang

Obsessed ang mga kapatid ko sa "Kim Sam Soon". Nagdadabog sila kapag hindi sila makauwi kaagad para mapanood ang bagong episode. At kani-kanina lang, patakbo silang umakyat ng kuwarto nila pagkadating nila galing sa pagsasayaw sa isang debut. Yun lang. :D

On 'The Gospel of Judas'

There has been a lot of fuss about the release of the translation of the Gospel of Judas. It was sensationally put as "a shocking revelation." Though intriguing and interesting, I found myself not questioning but reaffirming what I believed in the Catholic Christian faith as I watch the whole documentary that was shown on National Geographic.

First, the idea that the Gospel would change how we see our faith is over emphasized, even sensationalized. The Gospel was written by a branch of early Christianity called the Gnostics. And the Gnostics were, as I have heard, deemed heretics by the early Church. Their beliefs are actually quite different to that of the theology that the Catholic and Orthodox Churches believe. Many Gnostics didn't believe in the Trinity (in the Gospel of Judas, Jesus laughs at the prayer of the disciples to the Father the Creator) to name a few. There are a lot of things that the Gnostics contest that Christianity today whole-heartedly believes (Just loook of the Councils). What I am just saying is that Gnostism is not compatible with today's Christianity, it's a different kind of theology. What the news people should try to do is also understand what the Christian beliefs are today and counter-impose it with the Gnosticism. In that way we would have a balanced understanding of Christianity, which the documentary did quite well. All I'm saying is, if you don't know or understand or believe in the Christian theology of today, your so-called "faith" will definately be "rocked."

Second, the idea that Judas was 'convinced' by Jesus to betray Him strikes me as a little fanatical. Would I kill for the glory/will of God? Would I do evil for the greater good? A tricky moral question but, looking at the Gospel of Judas, it seemed quite clear though not easy, "Yes, you should." Again, it is quite fanatical. If it applied then, would it apply now? Hardly. But If we see the whole teaching of Jesus, it is not about the evils that we do but the good that we do that should always concern the will of God. Yes, the betrayal of Judas, in some sense, was necessary for the whole Passion to come full circle. But the question that the Gospel puts forward is the power of free will vs. God's. Judas, having premonitions in the Gospel, knew what was going to happen. And Jesus, God egged him on. It is a tricky proposition this free will vs. God's will. But Jesus wanting evil to happen? It's all about faith.

Though the importance of the Gospel of Judas cannot be denied. It gives a theological and historical understanding of the opposing beliefs that was fought out during the early phase of Christianity. It's funny that all this theological rivalry happened during the height of the persecutions. As we can see, on has to be buried for 1700 years while another thrived for the past 1700.

Makinilyang Altar

Sa totoo lang, natapos ko nang basahin ang nobelang ito ni Ma'am Luna Sicat-Cleto, yung kopya na ibinigay sa akin noong Ateneo-Heights Workshop, noon pang sembreak. Minabuti ko nang simulan ngayon ang pagsusulat ng mga review/critique ng mga nobelang nabasa mula noong huli kong librong binagyang komentaryo (ang huli ay tungkol sa nobelang "Snow Country"). Kaya sisimulan ko na.

Umiikot ang kuwento ng nobela sa pamilyang Dimasupil, partikular na ang relasyon ni Deo, ama ng pamilya, sa kanyang panganay na anak na si Laya. At isa sa pangunahing elemento (o hadlang?) sa relasyon ng mag-ama ang pagiging manunulat ni Deo, na nagbubugso sa kanya upang maging mapag-isa upang hubugin ang kanyang sining.

Maaaring tingnan ang nobela bilang autobiographical, ang karakter ni Deo ay hinibog sa pagkatao ng bantog na manunulat na si Rogelio Sicat at ang karakter ni Laya ay sa may-akda. Mahalaga ang detalyeng ito upang maintindihan ang partikularidad ng karanasan ng pagiging isang manunulat. Nilalapitan ang karanasan ng pagsusulat sa maraming nibel, isang propesyunal o bokasyonal na gawa, isang personal na paghahanap sa sarili, at, isang sikolohikal na sumpa dahil sa pangangailangan ng manunulat na maging mapag-isa.

Ang huli, para sa akin, ang pangunahing humili sa aking pagbabasa. Pagminsan ang pag-iisang ito ay kinakailangan upang marinig ang sarili at mahuli ang Musa. Ngunit sa paghahanap at pakikitagpo sa Musa, naitataboy ni Deo ang kanyang mga anak, isang karanasang makakaapekto kay Laya hanggang siya'y tumanda.

Iba't iba ang estilong ginagamit sa bawat kabanata ng nobela. May pagbabago ng punto de bista, mayroong tuloy-tuluyan habang ang iba'y fragmentary. Ang pagbabago-bago ng estilong ito ang nagpahirap sa aking pagbabasa. Hindi ko alam kung bakit unang tauhan ang pagsasalaysay sa unang kabanata habang naging omniscient naman sa sumunod. Hindi ko pa rin lubos na maintindihan kung bakit ganito ang nobela. Ngunit kung hindi ganito ang nobela, hindi nito lubusang matatalakay ang nasabi ko nang mga tema't usapin. Ganoon rin, lumilikha ng kakaibang "kaguluhang" ito sa karanasan ng pagbabasa. Isang karanasan na mamaring isang repleksiyon ng relasyon ng dalawang pangunahing mga tauhan. Bilang mambabasa, ang kawalang kasiguraduhang ito ng nobelang ito ay isang formal na manepistasyon ng paghihilahan at pagtutulakan nina Deo at Laya at maging sa iba pang mga tauhan.

Isa pang nagpahirap sa aking pagbabasa ay ang sintaksis ng nobela. Kalimita'y di-karaniwan ang istraktura ng mga pangungusap (mas sanay ako sa karaniwan, yung hindi o bihirang gumagamit ng 'ay' at kalimitang karaniwan ang ginagamit ko sa aking pagsusulat, lalo na sa mga kuwento ko). Kaya ang bagal-bagal ng aking pagbabasa ng nobela. Kahit na sinimulan ko ang pagbabasa ng nobela noong makuha ko ang aklat noong workshop, natapos ko lamang ito noon lamang Oktubre. Hindi naman kasi inaabot ng higit dalawang buwan ang pagbabasa ko ng nobela. Ito at Catch-22 ang pinakamatagal. Iba marahil ang register ng mga pangungusap sa akin kaya napakabagal ng aking pagbabasa. Ewan ko kung mahalaga ba ito. Personal preference lang siguro at wala nang teorikal na kahalagahan.

Bagaman na hirapan ako sa pagbabasa sa nobelang ito dahil sa dalawang nasabing dahilan, mairerekomenda ko pa rin ang nobelang ito lalo na sa mga manunulat. Isa taimtim na pagninilay ito sa karanasan pagiging isang manunulat at ng pagsusulat, dalawang bagay na malalim ang relasyon ngunit dalawang magkaibang karanasan. Bagaman wala akong "Makinilyang Altar," isang bagay na sinasamba ko sa aking pagsusulat (marahil isang repleksiyon aking pagiging baguhan sa larang na ito?), madaling magkaroon ng ugnayan sa mga tauhan ng nobela, kung hindi man ay unawain sila.

BBC NEWS | UK | Co-habiting 'makes women fatter'

BBC NEWS | UK | Co-habiting 'makes women fatter'

Gaddammit! I'm not healthy for a woman!?

"I'm fine. Seriously."

Kauuwi ko lang kahapon galing ospital. Hinimatay kasi ako noong umaga nang Linggo. Napraning ang mga tao, lalo na ang mga magulang ko. Agad naman nilang sinisi ang aking "kalusugan." Noong Sabado kasi, masama na ang pakiramdam ko. Masakit ang katawan ko at medyo matamlay. Kaya hindi ko napanood ang kalahati ang graduation ni Tetel, kapatid ko.

Hindi ko alam kung bakit ako hinimatay. Maaari raw na dahil sa pagbagsak ng BP ko o ng blood suger ko. (Low blood sugar? Cerda? They don't sound right together.) Kaya sa ospital, binigyan nila ako ng "the works." X-ray, 2D Echo (they used the ultrasound to check my heart), blood testing, at inobserbahan ako nang mga dalawang araw. Wala naman talaga silang nakitang problematiko. Normal na normal naman daw. Medyo mataas lang daw ang uric acid ko pero "within normal" pa naman daw.

At sa tingin ko ngayon, medyo nag-over-react ang mga magulang. May sakit pa rin naman ako, inuubo, sinisipon. Dagdag pa ang masakit na balikat (yun kasi ang nadag-anan ko nang mahulog ako). So, anong nagawa ng ospital para sa akin? Wala. Gumaan lang ang loob ng mga magulang ko't wala silang nakitang "seryoso" sa akin.

Sa loob ng ospital, natapos ko na rin ang nobelang "The Master and Margarita" ni Mikhail Bulgakov. Siguro magandang basahin ko rin ang "Faust" para lubos na maintindihan ang "The Master and Margarita." Pero nakakatuwa at magaling na nobela ang "The Master and Margarita" sa kanyang sarili.

Napanood ko rin ang interview nina Sir Vim at Sir Egay sa NBN4. Nakakatuwa naman. Hindi ko nga lang talaga gusto ang isang host ng palabas.

Kaya ayon. Maliligo pa ako.